ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟΥ

Το Δωδεκαήμερο, περίοδος που αρχίζει από την παραμονή των Χριστουγέννων και ολοκληρώνεται την ημέρα των Θεοφανείων-χαρακτηρίζεται από μια σειρά εθίμων που διατρέχουν το πέρασμα των χρόνων.
Κάποια απ’ αυτά άντεξαν και αντέχουν ακόμα και κάποια άλλα έσβησαν σιγά-σιγά.

Τα κάλαντα 
 Πρόκειται για ευχετικά τραγούδια που απευθύνονται στους ιδιοκτήτες των σπιτιών και στα μέλη της οικογένειάς τους. Ακούγονται, σε διαφορετική εκδοχή, την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων. Σίγουρα πρόκειται για ένα από τα πιο ισχυρά έθιμα της περιόδου, έστω κι αν τα τελευταία χρόνια δεν είναι πια τόσα πολλά τα παιδιά που τα ψέλνουν υπό τους ήχους των τριγώνων τους. Οι στοίχοι αυτών των τραγουδιών διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Όλα όμως τα κάλαντα των Χριστουγέννων έχουν θέμα την αναγγελία γέννησης του Χριστού και τα πρωτοχρονιάτικα την αναγγελία έλευσης του Αϊ Βασίλη και ευχές για μια καλότυχη χρονιά, ενώ τα κάλαντα των Θεοφανίων έχουν θέμα τη βάπτιση του Θεανθρώπου.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο
Οι ρίζες του εθίμου φτάνουν στην αρχαία Αγγλία και στη Ρώμη όπου χρησιμοποιούσαν κλαδιά αειθαλών δέντρων για να στολίζουν τα δημόσια κτήρια κατά το χειμερινό Ηλιοστάσιο. Το έθιμο του έλατου ως χριστουγεννιάτικο δέντρο έφτασε στην Ελλάδα μέσω των Βαυαρών. Πριν από το έλατο, στην Ελλάδα οι άνθρωποι τοποθετούσαν στο τζάκι ένα κορμό ή κομμάτι δέντρου το οποίο το έκαιγαν για να κρατήσουν μακριά τους καλικάτζαρους.

Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι και το χριστόψωμο
 Το εορταστικό τραπέζι των Χριστουγέννων ταυτιζόταν στη συνείδηση των ανθρώπων με το τραπέζι της Παναγίας. Παλαιότερα το Χριστόψωμο, μια κουλούρα ειδικού σχήματος που είχε πάνω της στολίδια από ζυμάρι αποτελούσε αναπόσπαστο στοιχείο του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Εδώ και δεκαετίες όμως έχει αντικατασταθεί από το τσουρέκι. Η βάση των φαγητών ήταν το χοιρινό, με εξαίρεση κάποιων περιοχών όπου προτιμούσαν τη γαλοπούλα. Πλέον σε όλη την Ελλάδα έχει επικρατήσει το έθιμο την ημέρα των Χριστουγέννων να σερβίρεται γαλοπούλα. Δεσπόζουσα θέση στο τραπέζι είχαν και εξακολουθούν να έχουν διάφορα γλυκά, όπως δίπλες, κουραμπιέδες και μελομακάρονα. Το ποδαρικό & το σπάσιμο του ροδιού Καθαρό έθιμο της Πρωτοχρονιάς που ισχύει ως τις μέρες μας, χωρίς να έχει χάσει τίποτα από τη δύναμή του. Ήταν και εξακολουθεί να είναι μεγίστης σημασίας για όλους το ποιος θα πρωτοδιαβεί το κατώφλι του σπιτιού μας τον καινούριο χρόνο. Κάποιοι συνηθίζουν ακόμη να σπάνε ένα ρόδι προκειμένου να πολλαπλασιαστούν τα αγαθά του σπιτιού.

Η βασιλόπιτα 
 Απαραίτητη στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι είναι η βασιλόπιτα της οποίας η ιστορία φτάνει ως την εποχή που ο Μέγας Βασίλειος ήταν επίσκοπος στην Καισάρεια. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Βασίλειος κατάφερε να γλιτώσει τα χρυσαφικά των πολιτών που είχαν αναγκαστεί να τα δώσουν στον έπαρχο προκειμένου να πληρώσουν τους φόρους που τους ζητούσε. Επειδή όμως, όταν κατάφερε να τα πάρει πίσω δεν ήξερε ποιο χρυσαφικό ανήκε στον καθένα, ο Μέγας Βασίλειος διέταξε να φτιάξουν μικρές πίτες και μέσα στην κάθε μία έβαλε ένα αντικείμενο. Την επόμενη μέρα μοίρασε τις πίτες στους πολίτες και -ως εκ θαύματος- μέσα σε κάθε πίτα βρήκε ο κάθε πολίτης το δικό του χρυσαφικό. Γι’αυτό από τότε συνηθίζουμε, κάθε φορά στη γιορτή του Αγ. Βασιλείου να φτιάχνουμε κι εμείς πίτες και να βάζουμε μέσα νομίσματα.

Το δώρο 
 Η ανταλλαγή δώρων την Πρωτοχρονιά είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό έθιμο του δωδεκαήμερου,το οποίο όλοι περιμένουν με ιδιαίτερη λαχτάρα και έχει μεγάλες πιθανότητες να μην εξαφανιστεί ποτέ. Τα δώρα αυτά δεν αποτελούν μόνο εκδήλωση αγάπης, αλλά στοχεύουν και να αυξήσουν «συμβολικά» τα αγαθά των αγαπημένων μας προσώπων, έτσι ώστε η αύξηση της περιουσίας τους στην αρχή του χρόνου να προκαλέσει την αύξησή της και κατά την διάρκεια του.

Απάντηση στο κουίζ.

Τελικά δόθηκαν τρεις σωστές απαντήσεις.
Στη φωτογραφία λοιπόν απεικονίζεται η Καρδαμύλη στη Μεσσηνιακή Μάνη.
Η λήψη έγινε τον περασμένο Αύγουστο. Πιο μακριά φαίνεται και η Στούπα.
Συγχαρητήρια σε όσους το βρήκαν.

Κουίζ...... Αναγνωρίζετε τη συγκεκριμένη τοποθεσία;

Οι σωστές απαντήσεις των μελών κερδίζουν ένα μπλουζάκι με το λογότυπο ΠΑ.Λ.ΜΟ.Σ.

Κουίζ.... Ποιός είναι ο εικονιζόμενος;

Γενίτσαροι και Μπούλες στο Θέατρο ' ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ " από την ομάδα μας.

Δευτέρα  8  Ιουλίου  2013.
Ώρα  8:30 μ.μ.
Θέατρο  " ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ " ( Λόφος Φιλοππάπου )

http://www.grdance.org/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=86&Itemid=50

Στη μνήμη του μπάρμπα  Χρήστου Μπατίση. 
Θα ακουστεί ξανά ο ζουρνάς του στο χώρο που επί δεκαετίες υπηρέτησε με πάθος για τη μουσική.
Σε ένα όργανο, που αν και έχει περάσει αρκετός καιρός, δεν έχει αντικατασταθεί.

Λαογραφικά Μαΐου.

Ο Μάιος ή Μάης ή Καλομηνάς (Ποντιακά), είναι ο πέμπτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες.
Στο Αττικό ημερολόγιο ήταν ο ενδέκατος μήνας Θαργηλιών που αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα 23 Απριλίου-23 Μαΐου. Οι λατίνοι συγγραφείς τον εκφέρουν πάντα με τη λέξη «mensis» (μήνας) ή Kalendae (καλένδες). Ο Μάιος είναι ο μήνας της αναγέννησης, της βλάστησης, ο ερχομός του καινούργιου, ο ωραιότερος μήνας της άνοιξης.
Η φύση μας θυμίζει με την ομορφιά των χρωμάτων της το μεγαλείο της. Λουλούδια σε όλα τα χρώματα ανθίζουν τον μήνα αυτό και οι μυρωδιές των αρωμάτων τους κατακλύζουν την ύπαιθρο. Το όνομά του το πήρε από τη ρωμαϊκή θεότητα Μάγια, που όμως προέρχεται από την ελληνική λέξη Μαία (τροφός).
 Τόσο οι Αρχαίοι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι, την άνοιξη την υποδέχονταν με ειδικές τελετές. Ειδικές τελετές γινόντουσαν ακόμα και στα χρόνια του Βυζαντίου παρουσία του Αυτοκράτορα. Τα «Θαργήλια» γιόρταζαν οι Αρχαίοι Έλληνες που ήταν κατ’ εξοχήν αγροτική γιορτή, αφιερωμένη στη δίδυμη θεότητα Άρτεμις - Απόλλωνα. Πρόσφεραν στους Θεούς καρπούς που ακόμη δεν είχαν ωριμάσει αφού η τελετή γινόταν πριν το θέρος και το αλώνισμα.
Με αυτούς τους καρπούς έφτιαχναν ένα είδος ψωμιού τον «Θάργηλο άρτο» σαν δείγμα ευγνωμοσύνης προς τους θεούς. Τα «Ροσύλλια» ήταν οι πιο γνωστές γιορτές των Ρωμαίων, αλλά και τα Φλωράλια» που γίνονταν στις αρχές του Μάη και ήταν μια γιορτή αφιερωμένη στη ρωμαϊκή θεότητα Φλώρα που χάριζε στη φύση τη βλάστηση. Πάντως από την αρχαιότητα ακόμα ο Μάιος ήταν ένας μήνας αμφιλεγόμενος.
Και αυτό γιατί διάφορες δεισιδαιμονίες συνδύαζαν τον μήνα Μάιο με μάγισσες και ξόρκια και πίστευαν ότι τα μάγια αυτού του μήνα ήταν ιδιαίτερα ισχυρά. «Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι» λέει ο λαός μας. Όσοι γεννιούνται, λοιπόν, πρωτομαγιά δεν τους πιάνουν τα μάγια, αντίθετα τα μάγια της πρωτομαγιάς, δένουν με τον καλύτερο τρόπο και ιδίως τα μάγια που ρίχνουν στο πηγάδι, γι’ αυτό δημιουργήθηκε και το παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι: «Τα μάγια στο πηγάδι». Ακούστε το: Οι γιορτές της άνοιξης σε όποιον πολιτισμό και αν τις συναντήσουμε συνοδεύονται από μεγάλη δόση ευφορίας, τραγουδιών, λουλουδιών και συμβολίζουν το νέο ξεκίνημα της ζωής που αρχίζει με την βλάστηση. Το μαγιάτικο στεφάνι που οι νοικοκυρές συνηθίζουν να κρεμάνε μέχρι και σήμερα έξω από την πόρτα τους, είχε έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Την αναγέννηση της φύσης και άρα της ευφορίας του σπιτιού. Το κάθε λουλούδι που στόλιζε το στεφάνι είχε μια ιδιαίτερη σημασία. Έτσι λοιπόν η ελιά και το αγιόκλημα συμβόλιζε την ευτυχία, την αγάπη και την σοφία, τα στάχυα συμβόλιζαν την αφθονία, η λυγαριά την προστασία του γάμου και της αγνότητας, και φυσικά το σκόρδο που δεν έλλειπε από κανένα μαγιάτικο στεφάνι και το έβαζαν για την απομάκρυνση του «κακού».
 Ένα έθιμο που συναντάμε είναι το «πήδημα της φωτιάς» που γίνεται την παραμονή της πρωτομαγιάς σαν συμβολική πράξη για να φύγει ο χειμώνας και να έρθει η άνοιξη. Ακόμα, στα Ρωμαϊκά χρόνια ο Μάιος ήταν ο μήνας των νεκρών. Τα «Λεμούρια» ήταν μια γιορτή που έκαναν προς τιμή τους. Οι βροχές του Μαΐου είναι καταστροφικές για τους αγρότες. «Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό». «Στον καταραμένο τόπο Μάη μήνα βρέχει.». Στην Κέρκυρα απέφευγαν να κάνουν γάμους τον Μάιο. «Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά αποδίδει». Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι μέσα στον Μάιο έχουμε μια από τις πιο μεγάλες θρησκευτικές γιορτές. Των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Θα πρέπει να πούμε ότι ανήμερα της γιορτής αναβιώνεται το έθιμο των «Αναστενάρηδων» που το πρωτοσυναντάμε στη Θράκη. Σήμερα το συναντάμε έντονα στο χωριό Μαυρολεύκη της Δράμας. Οι «Αναστενάρηδες» ξεκινούν την προετοιμασία τους την παραμονή της γιορτής στο «κονάκι» με έναν έντονο ρυθμό από δύο παραδοσιακά όργανα τη Θρακιώτικη λύρα και το νταούλι. Το «κονάκι» είναι ο χώρος που φυλάσσονται οι εικόνες των Αγίων.
Η πυροβασία δηλαδή το βάδισμα πάνω σε πυρακτωμένα κάρβουνα ξεκινάει την επόμενη μέρα όπου κρατώντας τα «αμανέτια» (πολύχρωμα μαντήλια), πιστεύουν ότι παίρνουν δύναμη. Στα πέλματα των αναστενάρηδων αυτό που προκαλεί πραγματικά έκπληξη είναι ότι δεν παρατηρούνται εγκαύματα. Το πραγματικά αξιοπερίεργο αυτό γεγονός αποδίδεται μέχρι στιγμής σε κάποιον χημισμό που όμως ακόμα για την επιστήμη παραμένει άγνωστος!
 Η Μητρόπολη Δράμας ωστόσο χαρακτήρισε το έθιμο σαν μια εκσυγχρονισμένη μορφή λατρείας του θεού Διονύσου. Το θεώρησε ειδωλολατρικό, πήρε τις εικόνες και απαγόρευσε τη συγκεκριμένη τελετή. Με έθιμα, τελετές ή δοξασίες το σίγουρο είναι ότι ο Μάιος είναι ο μήνας της Άνοιξης! Τα στεφάνια που θα μείνουν κρεμασμένα στα μπαλκόνια ή στις εξώπορτες των σπιτιών μας θα μας θυμίζουν τη γέννηση της φύσης
 Η 1η Μαΐου έχει χαρακτηρισθεί σχεδόν παγκόσμια ημέρα αργίας (αν και δεν είναι αργία, είναι απεργία) και διατυπώσεων των διεκδικήσεων των εργαζομένων, αφού είναι συνδεδεμένη με το εργατικό κίνημα όταν το 1886 έγιναν οι μεγάλες διαδηλώσεις στο Σικάγο με αίτημα τα τρία οχτάρια: οχτώ ώρες εργασίας, οχτώ ψυχαγωγία και οχτώ ύπνος. Στην χώρα μας, η απεργία των καπνεργατών του 1936 στη Θεσσαλονίκη βάφτηκε με αίμα που καταγράφηκε, στις εφημερίδες της άλλης ημέρας, με μια χαρακτηριστική φωτογραφία η οποία έδειχνε μια μάνα να οδύρεται πάνω από το σκοτωμένο της παιδί. Η φωτογραφία εκείνη ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο»: «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες/μέρα Μαγιού σε χάνω…»

Λαογραφικά Απριλίου.

Ο ελληνικός λαός αποκαλεί τον μήνα αυτόν και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες, και Λαμπριάτης από την συμπτωματικά μεγάλη θρησκευτική εορτή που τελείται συνήθως το μήνα αυτό. Ο Απρίλιος και ο Μάιος θεωρούνται οι καθ΄ αυτού μήνες των λουλουδιών εξ ου και η ονομασία Απριλομάης: "Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα".
Χάρη στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του ο Απρίλης τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά κι από τον λαό μας: «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε».
Η ενασχόληση, επίσης, του λαού μας με την γεωργία μάς έχει κληροδοτήσει και πολλές άλλες παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».

Σ’ άλλες πάλι περιοχές ο Απρίλης αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης) επειδή στον μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και τιναχτοκοφινίτης επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης, γρίλλης, τιναχτοκοφινίτης».
Αναφέρεται, επίσης, και ως Αϊ-γεωργίτης λόγω της εορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 του μήνα, η οποία γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες.
Οι κτηνοτρόφοι, και οι Σαρακατσάνοι, θεωρούν τον Άγιο Γεώργιο προστάτη τους, ενώ στις παραδόσεις, τα παραμύθια και τα τραγούδια συνδέεται με τον αρχαίο μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας.

Για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου.

Για ακόμα μία φορά τα μέλη μας συμμετείχαν στην παρέλαση της  25ης Μαρτίου, με παραδοσιακές φορεσιές.
Αν και φέτος η συμμετοχή δεν ήταν τόσο ενθουσιώδης όσο τις προηγούμενες χρονιές.
Είναι και αυτό μια απόδειξη της ψυχολογίας που έχει αρχίσει σιγά σιγά και στοχευμένα να διαμορφώνεται απαξίωσης και ισοπέδωσης των πάντων. Ή μήπως δεν είναι αυτό; Αλλά πηγάζει από την νοοτροπία του Νεοέλληνα που ενδιαφέρεται μόνο για αυτά που αφορούν την πάρτη του. Έχω ακούσει πολλούς να μου λένε " Έχω συμμετάσχει πολλές φορές, ας πάει και κάνας άλλος ".
Ωραία λοιπόν να καθίσουμε και να δούμε πόσα πράγματα κάνουμε πολλές φορές για να μην τα ξανακάνουμε. Π.χ." Έχω κάνει πολλές διακοπές ή έχω φύγει πολλά τριήμερα, ας φύγει και κάνας άλλος ". Ξέρω είναι λίγο αιρετικό αυτό που γράφω αλλά δυστυχώς είναι η αλήθεια. Εκτός και αν για να συμμετέχει κάποιος πρέπει να αλλάξουμε την ονομασία " παρέλαση " και να την ονομάσουμε "παρουσίαση τμημάτων ή φορέων του κοινωνικού ιστού της πόλης" ή για κάποιους πιο φανατικούς να τη λέμε " πορεία τιμής στους Έλληνες αγωνιστές ".

Γ.Λ.

Ο Μάρτιος στην Ελληνική λαογραφία.

Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα, που προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι  η τοποθέτηση από τις μανάδες την 1η Μαρτίου ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα (που ονομάζεται Μάρτης) στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο Ήλιος. 
Ο "Μάρτης" θεωρείται ότι προστάτευε τις κοπέλες από το κάψιμο του ήλιου. Τον έβγαζαν την ημέρα της Λαμπρής και το έβαζαν στο αρνί για να μην καεί κατά το ψήσιμο. Ενώ ακόμη κατάλοιπο της αρχαιότητας είναι και το έθιμο που ήθελε τις ανύπαντρες κοπέλες να βάζουν των Αγίων Θεοδώρων κόλλυβα κάτω από το προσκέφαλό τους για να τους φανερώσουν τον άντρα που θα έπαιρναν. Επίσης κατά το μήνα αυτό συνηθίζονταν παλιά και το έθιμο της χελιδώνας. 
Σήμερα, στη δημώδη παράδοση, ο λαός μας έχει δώσει στον Μάρτιο διάφορες ονομασίες που σχετίζονται κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη διάρκειά του. Γι’ αυτό είναι γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε», και «Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης», και «Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές». 
Παρ' όλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης. 
Τον Μάρτη πάντως ξεκινάει και η Άνοιξη, γι’ αυτό ονομάζεται και Ανοιξιάτης, ενώ χαρακτηριστική είναι και η παροιμία «από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας». Ο Μάρτης περιλαμβάνει επίσης και το κύριο μέρος της νηστείας της τεσσαρακοστής: «Δεν λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή», όπως χαρακτηριστικά λέγεται. Άλλα προσωνύμια του Μάρτη στην ελληνική λαογραφία που σχετίζονται με τις παρατηρούμενες σ΄ αυτόν καιρικές μεταβολές είναι και οι εξείς:
 • «Φύλα ξύλα για τον Μάρτη να μη κάψεις τα παλούκια» 
• «Όπως ασπρίζουν τα βουνά το Μάρτη από τα χιόνια, έτσι ν΄ ασπρίσουν τα μαλλιά της νύμφης απ΄ τα χρόνια». 
• «Αν ρίξ΄ ο Μάρτης δυο νερά κι΄ Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά πό ΄χει πολλά σπαρμένα». 
• «Μάρτης βρέχει; Ποτέ μη πάψει» ή «Μάρτης έβρεχε κι ο θεριστής χαιρόταν» • «Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυράρης». 
• «Οπόχει κόρη ακριβή τον Μάρτη Ήλιος μη τη δει» 
• «Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε του Μάη το μεσημέρι…». 
• «Τον Μάρτη στον Ήλιο μη κοιμηθείς».